Media

Elk jaar zijn er in Nederland ongeveer 200.000 slachtoffers van ernstig huiselijk geweld; fysiek, psychisch of seksueel. Uit onderzoek blijkt dat 45 procent van de Nederlandse bevolking tussen de 18 en 70 jaar ooit slachtoffer is geweest van enige vorm van huiselijk geweld. Meestal gaat het om vrouwen en kinderen. In bijna 60 procent van de gevallen is er sprake van een gezinssituatie met kinderen tot 18 jaar en per jaar komen ca. 13.000 vrouwen terecht in de vrouwenopvang (al dan niet met kinderen). Ongeveer 20 procent van de slachtoffers is man, bijvoorbeeld als gevolg van eergerelateerd familiegeweld. En ook nog eens één op de twintig 65-plussers wordt met regelmaat mishandeld door bijvoorbeeld mantelzorgers of hulpverleners. Slechts ca. een derde van alle gevallen wordt jaarlijks bij de politie gemeld.

De term huiselijk geweld betekent niet letterlijk dat het geweld in huis plaatsvindt. Het gaat om de relatie tussen slachtoffer en geweldpleger en kan fysiek, psychisch en seksueel van aard zijn. Vormen van huiselijk geweld die worden onderscheiden zijn bijvoorbeeld (ex)partnergeweld, kindermishandeling en verwaarlozing, ouderenmishandeling (ouderen die door hun kind(eren) of hulpverleners worden mishandeld), eergerelateerd geweld, huwelijksdwang, genitale verminking en mishandeling van adolescenten door ouders of leeftijdsgenoten, maar ook mensenhandel en jeugdprostitutie/loverboys.

Uit een onderzoek uit 2010 blijkt dat allochtonen vaker slachtoffer zijn van huiselijk geweld dan autochtonen. En uit de cijfers van een eerder landelijk politieonderzoek blijkt dat ongeveer 25 procent van alle slachtoffers die melding maakte bij de politie van allochtone afkomst was, voor het merendeel uit niet-Europese landen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld ook om traditionele praktijken als eergerelateerd geweld, kindhuwelijken en huwelijksdwang, gedwongen achterlating, meisjesbesnijdenis (genitale verminking) en polygamie. Verder zijn vrouwen en meisjes in asielzoekerscentra regelmatig slachtoffer van geweld door familieleden of medebewoners. Vooral incidenten van pesterijen en opdringerig seksueel gedrag worden hierbij gemeld.

Veel van de allochtone slachtoffers zijn de Nederlandse taal niet of niet voldoende machtig. Zelfs als zij zich in het dagelijkse leven aardig kunnen redden in onze taal, is daar vaak geen sprake meer van in zeer emotionele situaties. En wanneer zij zich melden bij de politie of hulpverlenende instanties, zoals vrouwenopvang en het Steunpunt Huiselijk Geweld, moeten zij wel gesprekken kunnen voeren die door alle betrokken partijen worden begrepen. Daarom is het zo belangrijk dat de hulp van tolken wordt ingezet! Voor de slachtoffers is dit prettiger, maar ook hulpverleners kunnen hierdoor hun werk efficiënter uitvoeren.

In verband met het belang van goede communicatie in deze situaties worden de tolk- en vertaaldiensten vergoed door de volgende instanties:

De zorgvraag van allochtonen heeft vaak met sociale en cultuurspecifieke problemen te maken. In een artikel op EenVandaag.nl uit 2014 valt te lezen dat allochtone Nederlanders een vergrote kans op het ontwikkelen van psychische ziekten hebben, vaak te maken met discriminatie, migratiegerelateerde psychische problemen, een andere leefstijl en een kleiner maar ook vaak een gesloten sociaal netwerk. Marokkanen, Turken, Surinamers en Antillianen hebben de grootste kans om een psychische ziekte te krijgen.

De meeste allochtonen maken echter niet snel de gang naar een psycholoog of een psychiater omdat ze liever de problemen zelf binnen hun eigen sociale omgeving willen oplossen. Dit komt door de taboe die er onder deze bevolkingsgroep rust op psychische ziekten waardoor patiënten negatief gelabeld worden (stigma). Dit blijkt in het bijzonder bij de Surinaamse, Turkse en de Marokkaanse cultuur. Bovendien spelen schaamtegevoelens en onbekendheid met de instellingen een grote rol, en zijn cultuurverschillen en een taalbarrière belangrijke knelpunten bij het zoeken naar zorg. Verder zouden allochtonen twijfels hebben over de effectiviteit van de ggz, omdat volgens hen de kwaliteit op een aantal punten te kort schiet, zoals het aanpassen van de behandel- en denkwijzen op allochtonen.

Vooral Turkse patiënten schijnen niet of pas erg laat hulp te zoeken bij psychische problemen. Zij hebben vaak te maken met de druk van de omgeving en zijn bang dat leden van de groep hen als ‘gek’ zullen bestempelen. Dit tast de eer van deze mensen en hun familie aan. Bovendien weten veel mensen onvoldoende van psychische klachten waardoor ze de (psychosomatische) signalen niet herkennen en denken dat een behandeling niet nodig is. Wanneer zij wel besluiten naar de huisarts te gaan, komen zij doorgaans met onverklaarbare lichamelijke klachten.

Daarom is het goed dat steeds meer huisartsen een POH-GGZ in dienst hebben. POH-GGZ is een betrekkelijk nieuwe functie, voortgekomen uit bezuinigingen binnen de geestelijke gezondheidszorg. Steeds meer mensen komen bij de huisartsen terecht met psychische klachten. Het aantal patiënten met complexe psychische klachten neemt bovendien toe, terwijl er steeds minder mogelijkheden zijn om door te verwijzen naar de eerstelijns ggz omdat er steeds minder geld beschikbaar is voor gespecialiseerde psychologische zorg. Daarom heeft het ministerie van VWS geld beschikbaar gesteld voor ondersteuning van de huisarts door een POH-GGZ. Deze ondersteunt de huisarts onder meer met probleemverheldering, begeleiding en leert patiënten om te gaan met hun beperkingen.

Overigens moet de POH-GGZ (net als alle andere zorgverleners) er wel rekening mee houden dat het van belang is een professionele tolk (per telefoon) in te schakelen bij anderstalige patiënten die niet of moeizaam Nederlands spreken. Vaak nemen patiënten een informele tolk mee, zoals familieleden. Maar het is bekend dat informele tolken tot minstens de helft van de vragen van de zorgverlener slecht of helemaal niet vertalen, meer vertaalfouten met medische consequenties maken, vaker de bijwerkingen van een medicijn niet noemen en vaker gevoelige onderwerpen, zoals psychische problemen, ook niet vertalen.

TVCN.NL